Trong chuỗi chế biến cà phê, phơi sấy là một trong những công đoạn then chốt, quyết định chất lượng cuối cùng của hạt cà phê. Tùy vào điều kiện sản xuất, quy mô đầu tư và mục tiêu chất lượng, các đơn vị chế biến hiện nay đang áp dụng nhiều phương pháp khác nhau như phơi truyền thống, sấy bằng lò và sấy bằng máy trống quay. Mỗi phương pháp mang đến những lợi ích riêng, đồng thời cũng tồn tại một số thách thức.

1. Phơi truyền thống – Giải pháp tiết kiệm nhưng phụ thuộc thời tiết

Đây là phương pháp lâu đời và phổ biến nhất tại Việt Nam. Hạt cà phê được phơi trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời, trên sân gạch, bạt nhựa hoặc nền đất.

✅ Ưu điểm: Chi phí thấp, dễ triển khai, không cần nhiều thiết bị, tận dụng năng lượng tự nhiên.

⚠️ Nhược điểm: Phụ thuộc hoàn toàn vào điều kiện thời tiết, dễ bị mốc nếu gặp mưa hoặc độ ẩm cao, thời gian phơi lâu, khó kiểm soát độ ẩm đồng đều.

2. Sấy bằng lò – Tiện lợi nhưng cần kỹ thuật

Phương pháp này sử dụng nhiệt từ việc đốt củi, trấu… để làm khô cà phê trong buồng sấy hoặc hệ thống sấy kín.

✅ Ưu điểm: Không phụ thuộc thời tiết, rút ngắn thời gian sấy, hạn chế nấm mốc trong điều kiện ẩm ướt.

⚠️ Nhược điểm: Chi phí nhiên liệu cao, có nguy cơ ảm mùi khói nếu không xử lý tốt khí thải, dễ làm mất đồng đều nếu nhiệt độ không được kiểm soát chính xác.

3. Sấy bằng máy trống quay – Tự động hóa và kiểm soát cao

Sử dụng lồng trống xoay giúp cà phê được đảo đều, sấy nhanh và giảm thiểu cháy xém.

✅ Ưu điểm: Chủ động trong mọi điều kiện thời tiết, thời gian sấy nhanh, hạn chế tối đa nấm mốc, nhiệt độ và độ ẩm được kiểm soát tốt.

⚠️ Nhược điểm: Chi phí đầu tư lớn, tiêu hao năng lượng cao nếu không có hệ thống cấp nhiệt sạch, đòi hỏi kỹ thuật vận hành chuyên môn.

Lựa chọn phương pháp – Cân bằng giữa chi phí và chất lượng

Việc lựa chọn phương pháp phơi sấy phù hợp cần dựa trên:

💰 Khả năng tài chính: Phơi truyền thống phù hợp với hộ nhỏ lẻ, sấy máy phù hợp với đơn vị định hướng chất lượng cao.

🧑‍🔧 Trình độ kỹ thuật: Sấy máy đòi hỏi vận hành đúng quy trình để đảm bảo sản phẩm đồng đều.

🎯 Mục tiêu chất lượng: Nếu hướng đến cà phê đặc sản, việc đầu tư sấy máy sẽ là giải pháp bền vững và đáng giá.

Xu hướng mới – Kết hợp công nghệ và môi trường

Hiện nay, nhiều đơn vị chế biến tại Việt Nam đang chuyển mình theo hướng bền vững hơn với các công nghệ như:

• • Nhà kính (greenhouse): Hỗ trợ phơi bán tự nhiên, giảm ảnh hưởng thời tiết, chống côn trùng và bụi bẩn.
  • Máy sấy điện hoặc nhiệt sạch: Giảm thiểu ô nhiễm, tăng kiểm soát chất lượng và thân thiện với môi trường.

Kết luận

Công đoạn phơi sấy không chỉ là bước làm khô, mà còn là chìa khóa giữ lại trọn vẹn hương vị và giá trị của hạt cà phê. Tùy vào điều kiện cụ thể, việc chọn đúng phương pháp sẽ góp phần quyết định chất lượng, độ bền và khả năng cạnh tranh của sản phẩm cà phê trên thị trường – đặc biệt trong phân khúc cà phê đặc sản đang ngày càng phát triển mạnh mẽ.